Abu Darda’ RA ialah sahabat Rasulullah ﷺ yang terkenal kerana ilmu, zuhud, dan hikmah yang mendalam. Walaupun memeluk Islam selepas Perang Badar, beliau menjadi guru dan penasihat utama di kalangan sahabat serta pendidik umat Islam di Syam. Dengan kata-kata penuh hikmah dan kehidupan yang sederhana, Abu Darda’ menjadi simbol keilmuan Islam yang tulus dan berkesan.
Beliau juga memainkan peranan penting dalam menyebarkan ilmu melalui halaqah di Damsyik dan melahirkan generasi pendakwah yang membawa ajaran Rasulullah ke wilayah luar Madinah. Warisannya masih terasa hingga kini dalam dunia ilmu dan dakwah.
Latar Belakang & Nama Penuh
- Nama sebenar: ‘Uwaymir bin Malik bin Zayd al-Khazraji
- Gelaran: Abu Darda’
- Kaum: Ansar – Bani Khazraj
- Tempat lahir: Madinah
Abu Darda memeluk Islam agak lewat berbanding sahabat Ansar lain, iaitu selepas Perang Badar. Sebelum memeluk Islam, beliau seorang pedagang kaya tetapi setelah masuk Islam, beliau mengutamakan ilmu dan ibadah lebih daripada harta.
Masuk Islam
Abu Darda memeluk Islam selepas sahabatnya Abdullah bin Rawahah membimbingnya. Beliau segera melepaskan urusan perniagaan dan mula mendalami ilmu Al-Quran serta hadis bersama Rasulullah SAW.
Beliau rapat dengan sahabat-sahabat terpelajar seperti Ubay bin Kaab, Muadh bin Jabal, dan Salman al-Farisi.
Ketika menerima hidayah, memusnahkan berhalanya sendiri, menunjukkan perubahan hidup yang besar.
Terkenal dengan zuhud, meninggalkan perdagangan untuk fokus pada ilmu dan akhirat. Bersahabat rapat dengan Salman al-Farisi, dan mereka sering berbincang tentang ilmu dan akhirat.
Sumbangan dalam Islam
A. Ilmu & Pendidikan
- Guru Besar di Masjid Nabawi – mengajar tafsir, hadits, dan fiqih
- Murid-muridnya:
- Ibnu Abbas (mufassir ulung)
- Abu Hurairah (perawi hadits)
B. Politik & Pemerintahan
- Hakim di Damaskus – diangkat oleh Khalifah Umar bin Khattab
- Gubernur Damaskus – menggantikan Mu’adz bin Jabal
C. Sosial & Spiritual
- Mendirikan Sekolah Al-Qur’an – pertama di Damaskus
- Ahli Nasihat – kata-katanya penuh hikmah
Kata hikmah terkenal Abu Darda’:
“Jadilah kamu seorang ulama, penuntut ilmu, pendengar ilmu, atau pencinta ilmu. Jangan jadi selain itu, nescaya kamu binasa.”
Penglibatan Dalam Peperangan
Walaupun dikenali sebagai ahli ibadah dan ulama, Abu Darda juga seorang mujahid. Beliau pernah terlibat dalam beberapa peperangan bersama Nabi Muhammad SAW, termasuk Perang Uhud dan peperangan seterusnya di Syam.
Sifat & Karakter
Kezuhudan & Hikmah Abu Darda
Abu Darda terkenal sebagai seorang yang zuhud, tidak terikat dengan dunia. Rumahnya di Madinah dan Damsyik sangat sederhana. Beliau sering berpesan:
“Cukuplah bagiku segelas air dan dua ketul roti sehari, kerana dunia ini hanya ladang untuk akhirat.”
Beliau menolak jawatan tinggi tetapi tetap menerima amanah sebagai qadhi (hakim) di Damsyik pada zaman Khalifah Uthman bin Affan.
Kata-kata
“Ilmu tanpa amal seperti pohon tanpa buah.”
“Orang yang paling kaya adalah yang paling qana’ah (menerima takdir).”
“Tiga perkara menjadi manis bagi seorang mukmin: solat malam, memaafkan orang dan berzikir pada waktu sahur.”
“Engkau tidak akan dianggap berilmu hingga engkau mengamalkan apa yang kau tahu.”
“Aku lebih takutkan fitnah kekayaan daripada fitnah kemiskinan.”
Wafat
Abu Darda wafat di Damsyik pada tahun 32 Hijrah (652 Masihi) semasa pemerintahan Khalifah Uthman bin Affan. Makam Abu Darda menjadi tempat ziarah para penuntut ilmu dan umat Islam di Syam hingga kini.
“Semoga Allah merahmatinya, sang hakim bijak yang hidup untuk ilmu dan ibadah.”
